21th century skills uit het jaar 0?

• elen op LinkedIOordeel- en aanname vrij luisteren, het beste uit je leerling / student halen.
Oordeel- en aanname vrij luisteren, het beste uit je leerling / student halen
De media roept in grote letters: ”Scholen begeleiden leerlingen onvoldoende” en “nivellerend onderwijs vergroot juist verschillen”. In de Tweede Kamer is 3 november 2015 de motie Jadnanansing / Straus aangenomen over het belang van loopbaan oriëntatie en begeleiding. Door deze berichten vraag ik mij af: wat is er aan de hand? Hoe komt het dat iedereen ontzettend zijn best loopt te doen en we toch nog steeds niet het beste uit elke leerling of student weten te halen?
Pas op de plaats
De docent is een belangrijke spil in de opleiding van elk jong mens. Van deze docent verwachten we veel: kennis, administratieve handelingen, toetsen, enthousiasme en oh ja: ook nog oog en oor voor elke individu in de klas. Het is tijd voor een pas op de plaats,  terug naar de start en nadenken over wat heeft iemand nodig om tot leren te komen.
Aandacht  is daarin een sleutelwoord. Alles wat aandacht krijgt, groeit en ontwikkelt zich. Geven we voldoende aandacht aan elke leerling in de klas? Nemen we voldoende tijd om in gesprek te gaan en  vooral: echt te luisteren? Of laten we ons teveel leiden door randvoorwaardelijke aspecten en de waan van de dag?
Luister!
Iedereen praat over 21th century skills, maar de vraag is: beheersen we de oeroude skills van voor het jaar 0 voldoende? Het belang van goed luisteren en vragen stellen, op basis van de uitspraken van je gesprekspartner werd al herkent door Socrates. Socrates confronteerde zo'n 2500 jaar geleden zijn leerlingen met de verschillen die hij opmerkte tussen hun woorden en hun daden. Door vragen te stellen motiveerde hij zijn leerlingen beter na te denken over hun eigen opvattingen en op zoek te gaan naar de waarheid. 
Socrates maakte zich niet bij iedereen geliefd door zijn manier van vragen stellen, hij kreeg de bijnaam “de horzel”, omdat hij letterlijk alles in twijfel trok en overal op door bleef vragen. Zijn manier van doorvragen vormt de basis voor een methode die in het begin van de vorige eeuw in ere herstelt is door Nelson en Heckman. 
Socratische houding.
Past de Socratische dialoog in het onderwijs? Mijn antwoord is ja, zeker! Een echte socratische dialoog kent geen begin en eindtijd en kan daardoor in onze tijd te langdurig zijn. De Socratische houding en aspecten van de dialoog, zoals luisteren, je verplaatsen in de ander en doorvragen direct toepasbaar in diverse werkvormen: gesprek met de leerling, kringgesprekken, gesprekken met de ouders, loopbaangesprekken, etc.
21th century Skills of skills uit het jaar 0?
Stel jezelf de vraag: hoe start ik een gesprek met mijn leerling? Ben ik vrij van aannames, meningen en oordelen? Luister ik echt  naar de leerling, zonder voorgekookt antwoord in mijn hoofd?
Ik ben er van overtuigd dat de grondhouding van de docent van cruciaal  belang is voor de begeleiding van de leerling. Veel docenten beheersen verschillende gesprekstechnieken en komen toch niet tot de kern in een gesprek met de leerling. De waan van de dag, drukte in ieders hoofd en werkdruk zorgen voor “ruis”, waardoor het gesprek onvoldoende open tot stand komt. 
Een “Socratische houding” kun je goed oefenen, gewoon doen:
• Stel je open voor de dialoog zonder van tevoren zelf de
        uitkomst te bedenken. 
• Luister open en oprecht
• Vraag door, gebruik in je vragen de woorden van de ander
• Denk niet tegen de ander, maar met de ander: verplaats
        je in zijn gedachtegang
• Onderzoek argumenten van de leerling om iets wel of niet te doen
• Laat de leerling zelf doelen, mogelijkheden of oplossingen
        formuleren.
De kunst van het vragen stellen is niet eenvoudig! Wel boeiend. Door te oefenen en je bewust te zijn van je rol in de dialoog, merk je meer en meer wat deze houding je oplevert in gesprekken met de leerling en zal uiteindelijk de begeleiding concreter en beter zijn.
Wil je oefenen buiten de klas? Van harte welkom voor een workshop!